صوت | فرهنگ ادب

• مکان: مشهد - حرم امام رضا(ع)
• زمان: سال93
• تعداد: 4 جلسه
• موضوع سخنرانی: فرهنگ ادب

معرفی بحث:

ادب، از مفاهیم مظلوم و غریبی است که هنوز در فرهنگ ما جایگاه و اهمیت رفیع خود را به دست نیاورده است. مفهوم ادب می‌تواند ساختار فرهنگ و جامعه و روابط انسانی را اصلاح کند، بدون آنکه باری بر دوش دین و اعتقادات نهاده باشد. اگر چه مفاهیم خوب و والایی مانند علم، ایمان و محبت هم می‌توانند دارای آثار مناسبی در حد خود برای اصلاح فرد و جامعه باشند، اما ادب می‌تواند تمام ساختارهای اجتماعی و فردی را به خوبی و با دقتی مضاعف تنظیم نماید. از سبک زندگی، نحوه پوشش و گفتار، حیاء و .... گرفته تا مبارزه با هوای نفس و رعایت تقوی، همگی ارتباط وثیق و تنگاتنگی با ادب دارند. آشنایی با فرهنگ ادب موضوع مهمی است که در کنار مضجع نورانی علی بن موسی الرضا(ع)، در چهار جلسه مورد بحث و بررسی استاد پناهیان قرار گرفته است.

فهرست:

جلسه 1: مفهوم و جایگاه ادب

• آشنایی با مفهوم ادب

• چه مفاهیمی قسیم ادب هستند؟

• ادب، مفهومی در حوزه عمل

• اهمیت و جایگاه ادب در مقایسه با مفاهیم دیگر

  • مقایسه اهمیت ادب و علم

  • مقایسه اهمیت ادب و محبت

  • مقایسه اهمیت ادب و ایمان

• کثرت توصیه به ادب در مقایسه با سایر مفاهیم

• غربت مفهوم ادب

• ادب، وظیفه مهم مؤمن

• توجه به ادب در  دعای ابوحمزه ثمالی

• ادب حرّ در کربلا

• ادب حضرت عباس(ع) و روضه حضرت عباس(ع)

جلسه 2: فهرست کلی آداب

• رفتار خود را به دل خود نسپاریم

• رفتار مؤدبانه، رفتاری حساب شده و طبق مقررات

• رعایت ادب در ارتش

• ضرورت تربیت فرزندان طبق آداب

• حیاء، یکی از پایه های ادب

• ادب، فسفه مناسب برای تمام رفتارهای انسان

• ادب، موضوعی انسانی

• نقد فرهنگ غرب در فاصله ای که از ادب دارد

• توصیف ادب در خطبه همام

• رعایت ادب در سبک زندگی

• رعایت ادب در پوشش

• رعایت ادب در زبان و گفتار

• رعایت ادب در روابط خانوادگی

• رعایت ادب گوش

• رعایت ادب چشم

• ادب واجب و ادب مستحب

• ادب چگونه منتقل می شود؟

• نقش بزرگترها و اهل علم در انتقال ادب

• اعتراف دشمن به ادب کودکان امام حسین(ع)

جلسه 3: تناسب ادب و مبارزه با هوای نفس

• روش اصلی دین، تربیت بوسیله عمل است

• آثار و ویژگی های عمل در مقایسه با علم و ایمان

• با علم نمی توان کسی را تربیت کرد

• عمل منظم و طبق برنامه، علم و محبت را هم به دنبال می آورد

• تربیت بر اساس ادب، تربیتی مؤثر در محیط خانواده

• عمل تؤام با برنامه و دستور، عملی رشد دهنده

• نظم، عنصر کلیدی ادب

• تمایل نفس انسان به فرار از آداب

• رعایت ادب، مأموریت اصلی انسان

• ضرورت مراقبت از نفس در سختی و راحتی

• زندگی با برنامه، مقدمه ای برای دیدن و مشاهده نفس

• اثر کنترل نفس بر افزایش قوت روحی

• ضرورت ادب به اولیاء خدا

• اشاره به روضه حضرت عباس(ع)

جلسه 4: فرهنگ ادب، موضوعی مهم و اصلی

• خلاصه مباحث گذشته

• وضعیت نامناسب فرهنگ ادب در جامعه

• آثار ویژه ادب برای اصلاح جامعه

• ناتوانی قانون برای اصلاح جامعه

• نقش ادب در رعایت تقوا

• آثار ادب با توجه به روایات

• نقش ادب در نجات از فتنه ها

• ادب، موضوعی مهم و اصلی

• بررسی انواع ادب با توجه به روایات

• ضرورت رعایت ادب نسبت به اولیا خدا

حدیث | دعاهای امام صادق(‌ع) برای زوار قبر امام حسین‌(ع)

متن روایت

عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) فَقِیلَ لِی: ادْخُلْ فَدَخَلْتُ فَوَجَدْتُهُ فِی مُصَلَّاهُ فِی بَیْتِهِ، فَجَلَسْتُ حَتَّى قَضَى صَلَاتَهُ فَسَمِعْتُهُ وَ هُوَ یُنَاجِی رَبَّهُ وَ یَقُولُ:

یَا مَنْ خَصَّنَا بِالْکَرَامَةِ وَ خَصَّنَا بِالْوَصِیَّةِ وَ وَعَدَنَا الشَّفَاعَةَ وَ أَعْطَانَا عِلْمَ مَا مَضَى، وَ مَا بَقِیَ وَ جَعَلَ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْنَا، اغْفِرْ لِی وَ لِإِخْوَانِی وَ لِزُوَّارِ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع، الَّذِینَ أَنْفَقُوا أَمْوَالَهُمْ وَ أَشْخَصُوا أَبْدَانَهُمْ رَغْبَةً فِی بِرِّنَا وَ رَجَاءً لِمَا عِنْدَکَ فِی صِلَتِنَا، وَ سُرُوراً أَدْخَلُوهُ عَلَى نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ إِجَابَةً مِنْهُمْ لِأَمْرِنَا وَ غَیْظاً أَدْخَلُوهُ عَلَى عَدُوِّنَا، أَرَادُوا بِذَلِکَ رِضَاکَ؛ فَکَافِهِمْ عَنَّا بِالرِّضْوَانِ، وَ اکْلَأْهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ، وَ اخْلُفْ عَلَى أَهَالِیهِمْ وَ أَوْلَادِهِمُ، الَّذِینَ خُلِّفُوا بِأَحْسَنِ الْخَلَفِ، وَ اصْحَبْهُمْ وَ اکْفِهِمْ شَرَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ کُلِّ ضَعِیفٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ شَدِیدٍ، وَ شَرَّ شَیَاطِینِ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ، وَ أَعْطِهِمْ أَفْضَلَ مَا أَمَّلُوا مِنْکَ فِی غُرْبَتِهِمْ عَنْ أَوْطَانِهِمْ وَ مَا آثَرُونَا بِهِ عَلَى أَبْنَائِهِمْ وَ أَهَالِیهِمْ وَ قَرَابَاتِهِمْ؛

اللَّهُمَّ إِنَّ أَعْدَاءَنَا عَابُوا عَلَیْهِمْ خُرُوجَهُمْ فَلَمْ یَنْهَهُمْ ذَلِکَ عَنِ الشُّخُوصِ إِلَیْنَا، وَ خِلَافاً مِنْهُمْ عَلَى مَنْ خَالَفَنَا؛

فَارْحَمْ تِلْکَ الْوُجُوهَ الَّتِی قَدْ غَیَّرَتْهَا الشَّمْسُ، وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْخُدُودَ الَّتِی تَقَلَّبَتْ عَلَى حُفْرَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع، وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْأَعْیُنَ الَّتِی جَرَتْ دُمُوعُهَا رَحْمَةً لَنَا، وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْقُلُوبَ الَّتِی جَزِعَتْ وَ احْتَرَقَتْ لَنَا، وَ ارْحَمِ الصَّرْخَةَ الَّتِی کَانَتْ لَنَا؛

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ تِلْکَ الْأَنْفُسَ وَ تِلْکَ الْأَبْدَانَ حَتَّى نُوَافِیَهُمْ عَلَى الْحَوْضِ یَوْمَ الْعَطَشِ.

فَمَا زَالَ وَ هُوَ سَاجِدٌ یَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ، فَلَمَّا انْصَرَفَ قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ لَوْ أَنَّ هَذَا الَّذِی سَمِعْتُ مِنْکَ، کَانَ لِمَنْ لَا یَعْرِفُ اللَّهَ، لَظَنَنْتُ أَنَّ النَّارَ لَا تَطْعَمُ مِنْهُ شَیْئاً؛ وَ اللَّهِ لَقَدْ تَمَنَّیْتُ أَنْ کُنْتُ زُرْتُهُ وَ لَمْ أَحُجَّ.

فَقَالَ لِی: مَا أَقْرَبَکَ مِنْهُ، فَمَا الَّذِی یَمْنَعُکَ مِنْ إِتْیَانِهِ؟

ثُمَّ قَالَ: یَا مُعَاوِیَةُ لِمْ تَدَعْ ذَلِکَ.

قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ لَمْ أَدْرِ أَنَّ الْأَمْرَ یَبْلُغُ هَذَا کُلَّهُ.

قَالَ: یَا مُعَاوِیَةُ مَنْ یَدْعُو لِزُوَّارِهِ فِی السَّمَاءِ أَکْثَرُ مِمَّنْ یَدْعُو لَهُمْ فِی الْأَرْض‏؛

لَا تَدَعْهُ لِخَوْفٍ مِنْ أَحَدٍ، فَمَنْ تَرَکَهُ لِخَوْفٍ، رَأَى مِنَ الْحَسْرَةِ مَا یَتَمَنَّى أَنَّ قَبْرَهُ کَانَ عِنْدَهُ؛

أَمَا تُحِبُّ أَنْ یَرَى اللَّهُ شَخْصَکَ وَ سَوَادَکَ مِمَّنْ یَدْعُو لَهُ رَسُولُ اللَّهِ(ص) وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْأَئِمَّةُ(ع)؟

أَمَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ بِالْمَغْفِرَةِ لِمَا مَضَى وَ یُغْفَرَ لَکَ ذُنُوبُ سَبْعِینَ سَنَةً؟

أَمَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ غَداً مِمَّنْ تُصَافِحُهُ الْمَلَائِکَةُ؟

أَمَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ غَداً فِیمَنْ رَأَى وَ لَیْسَ عَلَیْهِ ذَنْبٌ فَتُتْبَعَ؟

أَمَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ غَداً فِیمَنْ یُصَافِحُ رَسُولَ اللَّهِ ص‏؟

لغات و عبارات مشکل

تَهْوِی إِلَیْنَا: مایل به ما

أَشْخَصُوا أَبْدَانَهُمْ: بدن هایشان را می فرستند. کنایه از این که سختی راه را تحمل می کنند.

وَ اکْلَأْهُمْ: آن ها را حفظ کن

أَمَّلُوا: آرزو دارند، امید دارند

آثَرُونَا: برتری دادند ما را

عَابُوا: عیب گرفتند، سرزنش کردند

الشُّخُوصِ إِلَیْنَا: آمدن و سفر کردن به سمت ما

الْخُدُودَ: گونه ها

دُمُوع: اشک ها

احْتَرَقَتْ: سوخت و آتش گرفت

الصَّرْخَةَ: ناله و شیون شدید

لَمْ أَدْرِ أَنَّ الْأَمْرَ یَبْلُغُ هَذَا کُلَّهُ: نمی دانستم زیارت اباعبدالله این‌قدر ثواب دارد.

مَا یَتَمَنَّى أَنَّ قَبْرَهُ کَانَ عِنْدَهُ: آرزو می کند که ای کاش قبر حضرت نزدش حاضر بود و مکرر مشرف می شد.

شَخْصَکَ وَ سَوَادَکَ: پیکر، سیاهی و شبحت

منبع

الکافی، ج‏4، ص582 ـ کامل الزیارات، ص116 ـ ثواب الاعمال، ص95، با اندکی اختلاف