حدیث | پیامبر(ص) به کنایه و تعریض مبعوث شد/ علت عدم تصریح به ولایت امیرالمومنین(ع) / پیامبر با کنایه سخن می‌گوید تا در صورت انکار عذاب نیاید
توضیح روایت
احتجاجات امیرالمؤمنین(ع) بر فرد کافری که ادعای تناقض در آیات قرآن می‌کرد...
متن روایت
جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَةِ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ(ع)؛ وَ قَالَ: لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ
فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ(ع): وَ مَا هُوَ؟
(در اینجا این فرد زندیق، ابتدا معنی22 آیه را از امیرالمؤمنین سوال می‌کند که برایش ابهام داشته، سپس حضرت یک به یک آن‌ها را پاسخ می‌دهد؛ بعد دوباره آن فرد معنی چند آیه دیگر را از حضرت سؤال می‌کند به همراه چند تناقض در قرآن که یکی از آن تناقض‌ها این شبهه‌ای است که آورده شده است)
... وَ أَجِدُهُ یَقُولُ «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ»(انبیاء/107) وَ قَدْ أَرَى مُخَالِفِی الْإِسْلَامِ، مُعْتَکِفِینَ عَلَى بَاطِلِهِمْ، غَیْرَ مُقْلِعِینَ عَنْهُ، وَ أَرَى غَیْرَهُمْ مِنْ أَهْلِ الْفَسَادِ مُخْتَلِفِینَ فِی مَذَاهِبِهِمْ یَلْعَنُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً، فَأَیُّ مَوْضِعٍ لِلرَّحْمَةِ الْعَامَّةِ الْمُشْتَمِلَةِ عَلَیْهِمْ؟
فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ تَبَارَکَ اللَّهُ وَ تَعَالَى هُوَ الْحَیُّ الدَّائِمُ الْقَائِمُ عَلى کُلِّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ؛ هَاتِ أَیْضاً مَا شَکَکْتَ فِیهِ؛
قَالَ: حَسْبِی مَا ذَکَرْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ؛
قَالَ ع: سَأُنَبِّئُکَ بِتَأْوِیلِ مَا سَأَلْتَ وَ ما تَوْفِیقِی إِلَّا بِاللَّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکَّلِ؛
(حضرت امیرالمؤمنین در این قسمت شروع می کند به بیان معانی یک یک آن آیاتی که سؤال کرده بود آن زندیق، و سپس تناقضاتی را که ادعا کرده بود را پاسخ می‌دهند تا اینکه به پاسخ از این تناقض می‌رسد)
... وَ أَمَّا قَوْلُهُ لِلنَّبِیِّ ص «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ»(انبیاء/107) و َإِنَّکَ تَرَى أَهْلَ الْمِلَلِ الْمُخَالِفَةِ لِلْإِیمَانِ وَ مَنْ یَجْرِی مَجْرَاهُمْ مِنَ الْکُفَّارِ مُقِیمِینَ عَلَى کُفْرِهِمْ إِلَى هَذِهِ الْغَایَةِ، وَ أَنَّهُ لَوْ کَانَ رَحْمَةً عَلَیْهِمْ لَاهْتَدَوْا جَمِیعاً وَ نَجَوْا مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ، فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى إِنَّمَا عَنِى بِذَلِکَ أَنَّهُ جَعَلَهُ سَبِیلًا لِإِنْظَارِ أَهْلِ هَذِهِ الدَّار، لِأَنَّ الْأَنْبِیَاءَ قَبْلَهُ بُعِثُوا بِالتَّصْرِیحِ لَا بِالتَّعْرِیضِ، و کان النَّبِیُّ ص منهم إِذَا صَدَعَ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ أَجَابَهُ قَوْمُهُ سَلَّمُوا وَ سَلَّمَ أَهْلُ دَارِهِمْ مِنْ سَائِرِ الْخَلِیقَةِ، وَ إِنْ خَالَفُوهُ هَلَکُوا وَ هَلَکَ أَهْلُ دَارِهِمْ بِالْآفَةِ الَّتِی کَانَتْ نَبِیُّهُمْ یَتَوَعَّدُهُمْ بِهَا، وَ یُخَوِّفُهُمْ حُلُولَهَا وَ نُزُولُهَا بِسَاحَتِهِمْ، مِنْ خَسْفٍ أَوْ قَذْفٍ أَوْ رَجْفٍ أَوْ رِیحٍ أَوْ زَلْزَلَةٍ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ مِنْ أَصْنَافِ الْعَذَابِ الَّتِی هَلَکَتْ بِهَا الْأُمَمُ الْخَالِیَةُ، وَ إِنَّ اللَّهَ عَلِمَ مِنْ نَبِیِّنَا ص وَ مِنَ الْحُجَجِ فِی الْأَرْضِ الصَّبْرَ عَلَى مَا لَمْ یُطِقْ مَنْ تَقَدَّمَهُمْ مِنَ الْأَنْبِیَاءِ الصَّبْرُ عَلَى مِثْلِهِ، فَبَعَثَهُ اللَّهُ بِالتَّعْرِیضِ لَا بِالتَّصْرِیحِ وَ أَثْبَتَ حُجَّةَ اللَّهِ تَعْرِیضاً لَا تَصْرِیحاً بِقَوْلِهِ فِی وَصِیِّهِ: مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا مَوْلَاهُ وَ هُوَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی، وَ لَیْسَ مِنْ خَلِیقَةِ النَّبِیِّ وَ لَا مِنَ النُّبُوَّةِ أَنْ یَقُولَ قَوْلًا لَا مَعْنَى لَهُ، فَلَزِمَ الْأُمَّةَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّهُ لَمَّا کَانَتِ النُّبُوَّةُ وَ الْأُخُوَّةُ مَوْجُودَتَیْنِ فِی خِلْقَةِ هَارُونَ وَ مَعْدُومَتَیْنِ فِیمَنْ جَعَلَهُ النَّبِیُّ ص بِمَنْزِلَتِهِ، أَنَّهُ قَدِ اسْتَخْلَفَهُ عَلَى أُمَّتِهِ کَمَا اسْتَخْلَفَ مُوسَى هَارُونَ، حَیْثُ قَالَ لَهُ: اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی، وَ لَوْ قَالَ لَهُمْ: لَا تُقَلِّدُوا الْإِمَامَةَ إِلَّا فُلَاناً بِعَیْنِهِ وَ إِلَّا نَزَلَ بِکُمُ الْعَذَابُ، لَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ، وَ زَالَ بَابُ الْإِنْظَارِ وَ الْإِمْهَالِ.
لغات مشکل
مُعْتَکِفِینَ عَلَى بَاطِلِهِمْ: باقی بر باطلشان هستند
غَیْرَ مُقْلِعِینَ عَنْهُ: روی برگردان نیستند از آن
إِنْظَارِ: مهلت دادن
صَدَعَ: صدایش را بلند کرد
الْخَلِیقَةِ: مردم
حُلُولَهَا: آمدن و ظاهر شدن
سَاحَتِهِمْ: منطقه و محل آن ها
خَسْفٍ: فرو بردن زمین هر آنچه رویش هست(رانش زمین)
قَذْفٍ: پرتاب کردن چیزی(سنگباران شدن)
رَجْفٍ: صاعقه و صیحه آسمانی
الْخَالِیَةُ: گذشته
منبع
الاحتجاج، ج1، صص240- 255
