به عنوان یک «ضرورت راهبردی» عنوان شد:

پناهیان: امروز بیشتر دوران مواجهه با نفاق است تا کفر/ ضعف جامعۀ اسلامی در برابر کفار همیشه ناشی از نفوذ و قدرت نفاق بوده/ نفاق در قرآن جایگاهی خطرناک‌تر از کفر دارد/ طبق آخرین فرمایش‌های امام(ره) باید مراقب تفکر حجتیه‌ای‌ها، یعنی نفی حکومت اسلامی و اسلام سیاسی بود

حجت الاسلام علیرضا پناهیان در مراسمی که در دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران در ایام ترور استاد شهید مطهری توسط منافقین گروه فرقان برگزار شده بود سخنرانی کرد. فرازهایی از این سخنرانی را می‌خوانید:

امروز بیشتر دوران مواجهه با نفاق است تا کفر/ دانشکده الهیات و حوزه باید در حال تولید ساز و کارهای برخورد فکری با نفاق باشند، نه برخورد با کفر

• مؤمنان همیشه با دو گروه درگیر هستند؛ یکی گروه کافران و دیگری گروه منافقان. این دسته‌بندی، در قرآن کریم بیان شده است و یک تعبیر ذوقی نیست که بشود از کنار آن گذشت. (یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ؛توبه/73وتحریم/9 -یا أَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللَّهَ وَ لا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ الْمُنافِقینَ*وَ لا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ الْمُنافِقینَ وَ دَعْ أَذاهُمْ ؛احزاب/1و48)
• در تاریخ اسلام درگیری با کافران مدت‌ زمان اندکی طول کشید. درگیری مؤمنان با کافران به تعبیری 13 سال (و یا حداکثر 23 سال) بیشتر ادامه نداشت. یعنی درگیری با کافران تقریباً در طول دو دهه از آغاز اسلام، به سرانجام رسید و تمدن اسلامی بنیان‌گذاری شد. منتها اینکه این تمدن هنوز خودش را در اوج شکوفایی ظاهر نکرده است و «لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ»(توبه/33) تحقق پیدا نکرده است، به‌خاطر درگیری 1400 سالۀ مؤمنان و منافقان است و ضرباتی که از جانب منافقان متحمل شده است.
• ما الان بیشتر در دوران درگیری با نفاق به سر می‌بریم. دانشکده‌ای به نام دانشکدۀ الهیات یا حوزه‌های علمیه که مأموریت دینی و معنوی و معرفتی به عهده دارند، علی القاعده باید در حال تولید و تامل در ساز وکارهای برخورد فکری با نفاق باشند، اما وقتی انسان به این مراکز علمی نزدیک می‌‌شود با کمال تعجب می‌بیند که بیشترین مباحثات علمی در حوزه‌های علوم اسلامی در دانشگاه و حوزه، درگیری فکری با کافران است! یعنی ما در حالی هنوز درگیر اثبات وجود خدا برای کافران و ملحدان هستیم و می‌خواهیم از ارزش اصل دیانت و حقانیت ایمان صحبت کنیم، که بیشتر در دوران مواجهه با نفاق به سر می‌بریم، تا مواجهه با کفر.

1400 سال است که اسلام در جریان درگیری با «نفاق» متوقف شده نه درگیری با کفر/ رشد اسلام در گروِ پیروزی ما در درگیری با نفاق است/نفاق در قرآن جایگاهی خطرناک‌تر از کفر دارد

• جبهۀ اسلام 1400 سال است که با نفاق مواجه است، ولی ما نیروها و مهمات نظری خود را در جبهه‌ای که تقریباً نبرد چندانی وجود ندارد-یعنی جبهۀ مبارزه با کفر- قرار می‌دهیم! 1400 سال است که اسلام در جریان درگیری با نفاق متوقف شده است نه در جریان درگیری با کفر. رشد اسلام تا تحقق یافتن «لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ»(توبه/33) در گروِ پیروزی ما در درگیری با نفاق است.
• نفاق هم جلوه‌های مختلفی دارد که باید به خوبی شناخته شود در حالیکه کفر واقعاً در برابر دین حرفی برای گفتن ندارد؛ این نفاق است که ذهنها را خراب میکند و موجب انواع تحریفات در دین می‌شود. امیرالمؤمنین(ع) مبانی چنین نگاهی را به خوبی و با تفصیل در خطبۀ قاصعۀ نهج البلاغه تبیین کرده است.
• نفاق در قرآن کریم هم جایگاهی خطرناک‌تر از کفر دارد. به حدی که خداوند در سورۀ منافقین به رسول خدا(ص) دربارۀ منافقین می‌فرماید: «آنها دشمنان واقعی‌اند، از ایشان بر حذر باش، خدا آنها را بکشد چقدر منحرفند؛ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى یُؤْفَکُونَ»(منافقون/4) علامۀ طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل همین آیه می‌فرماید: «بدترین دشمن انسان آن کسى است که واقعاً دشمن باشد، و آدمى او را دوست خود بپندارد.» همچنین قرآن کریم درجای دیگری می‌فرماید: «بى‏ تردید منافقان در پایین‏ترین طبقه از آتش‏اند؛ إِنَّ الْمُنافِقینَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّار»(نساء/145) ولی ما غالباً از این دشمن خطرناک غافل هستیم و خودمان را درگیر مباحث کلامی و دیگر مباحث علمی در مواجهه با اهل کفر می‌دانیم و از نظر منطق و عقلانیت، پیروزی خودمان را بر اهل کفر جشن می‌گیریم! در حالی که میدان مبارزه با نفاق را به خوبی نشناخته‌ایم.
• البته پرداختن به موضوع کفر و مواجهۀ با آن فی نفسه خوب و لازم است، ولی اگر در مقام ضرورت و اولویت نگاه کنید واقعاً می‌بینید که 1400 سال است که اصلِ درگیری و مبارزه، بین ایمان و نفاق است. انگار ظهور حضرت برای یک پیروزی راهبردی رقم خواهد خورد و آن «تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَه‏»(کافی/3/424) خواهد بود، یعنی امام زمان(ع) نفاق را ذلیل خواهد کرد.

امروز جبهۀ کفر پشت جبهۀ نفاق پنهان شده و مبارزه می‌کند/در شناسایی جبهۀ نفاق ضعیف هستیم/عمدۀ آموزش‌ها و تبلیغات دینی ما معطوف به مواجهه با «کفر» و «معصیت» است و مواجهه با «نفاق» مغفول مانده

• شما دیدید که شهدای دفاع مقدس ما در جریان درگیری با جبهۀ کفر چقدر پیروزمندانه ظاهر شدند و عزت آفریدند و کار را تمام کردند به حدی که دیگر دشمن جرات نمی‌کند به ما حمله کند. و امروز واقعاً درگیری ما در مقابل جبهۀ کفر، به صورت مستقیم نیست، آنها همه پشت سر نفاق پنهان شده‌اند. یک دانشجو باید نفاق را بشناسد. و طلبه‌ای عالم به زمانش است که در درگیری با نفاق دانش لازم را داشته باشد.
• ما در شناسایی جبهۀ نفاق ضعیف هستیم. بخش‌های عمده‌ای از آموزش‌ها و تبلیغات دینی‌مان معطوف به مواجهه با کافران و جبهۀ کفر است و بخش دیگری از آموزه‌های دینی‌مان معطوف به مواجهه با معصیت است و در این میان، مواجهه با نفاق مغفول مانده است.
• اینکه هنوز اسلام بر همۀ ادیان عالم پیروز نشده است، به خاطر این نیست که پشت درهای بستۀ فسق و عصیان متوقف شده باشد، بلکه پشت درهای بستۀ قلعۀ مستحکم نفاق گیر افتاده است.

مسألۀ اصلی جامعۀ ما و جهان امروز، مسألۀ نفاق است/ اولویت امروز ما راه انداختن جریان‌های امر به معروفی و نهی از منکری، علیه نفاق است

• برخی از دوستان می‌گفتند که راجع به امر به معروف بحث کنید. امروز اگر ما بخواهیم دربارۀ امر به معروف و نهی از منکر بحث کنیم، اولویت در امر به معروف و نهی از منکر با کدام موضوع است؟ آیا علیه معصیت و فسق و فجور باید نهی از منکر کنیم یا علیه نفاق؟ اولویت امروز ما راه انداختن جریان‌های امر به معروفی و نهی از منکری، علیه نفاق است. که این نیاز به کار بسیار سنگین‌تری دارد.
• جریان‌های نفاق جلوه‌های مختلفی دارند. خداوند متعال در قرآن کریم خیلی دربارۀ این جلوه‌های نفاق صحبت فرموده است. در قرآن کریم خداوند دربارۀ نفاق خیلی بیشتر از گناه و معصیت صحبت فرموده‌اند. البته واضح است که بزرگ‌ترین گناهکاران و فاسقان همان منافقین هستند. (إِنَّ الْمُنافِقینَ هُمُ الْفاسِقُون؛ توبه/67) امروز چالش اصلی مسلمان و مؤمن شدن نیست، آن چیزی که مانع رشد جامعۀ اسلامی و رسیدن اندیشه‌های ناب اسلامی به جهان بشریت شده، مسألۀ نفاق است. مسألۀ اصلی جامعۀ ما و جهان امروز، مسألۀ نفاق است. ریشۀ اصلی تمام موانع رشد جامعۀ مؤمنین، نفاق است.
• یک زمانی با انواع بحث‌های پلورالیستی و معرفت‌شناسی در حوزۀ دین و ایجاد شبهات مختلف، می‌خواستند پذیرش انواع جلوه‌های نفاق را تئوریزه کنند و لباس دانش بر اندام انواع جلوه‌های نفاق کنند. و می‌گفتند: «بالاخره نظرات مختلف است»! درحالی که در مسائل اصلی نظرات مختلف نیست. حضرت امام(ره) می‌فرماید: «اگر تمام پیامبران الهى امروز در یک شهر گرد آیند، هرگز با هم دوییت و اختلاف نخواهند داشت‏»(جهاد اکبر/30) البته منظورمان از اختلاف، آن اختلافات جزئی که در بین علماء وجود دارد و هیچ‌وقت صدمه نمی‌زند بلکه موجب رشد می‌شود، نیست. منظورمان آن دیدگاه‌هایی است که یک‌دفعه‌ای مطرح می‌کنند و مثلاً می‌گویند: «ما اصلاً اسلام سیاسی را قبول نداریم»! این اختلاف نظرات است که خیلی مشکل ایجاد می‌کند. باید در قرآن و احادیث ببینید که اسم این‌ها را «نفاق» می‌گذارند. بروید ببینید که مصادیق نفاق و منافق، در قرآن و احادیث چه کسانی هستند.

طبق آخرین فرمایش‌های امام(ره) باید مراقب تفکر حجتیه‌ای‌ها، یعنی نفی حکومت اسلامی و اسلام سیاسی بود/رگه‌هایی از آن طرز تفکر را در دولت‌های مختلف می‌توان دید

• امروز یک طلبه، یک دانشجوی الهیات و یک پژوهشگر معارف دینی اگر بخواهد در حوزۀ علوم و معارف دینی تلاشی عالمانه انجام دهد باید این تلاش در جهت شناساندن هرچه بیشتر انواع جلوه‌های نفاق باشد. این نفاقی که 1400 سال است پشت سر آن گیرکرده‌ایم و هنوز خط نفاق شکسته نشده است. البته بعد از انقلاب پیشروی ما در این جبهه خوب بوده و جلو رفته‌ایم، ولی حضرت امام(ره) در سال‌های آخر عمر شریف‌شان یک جمله‌ای خطاب به اعضای شورای نگهبان دارند که می‌فرمایند: «حواستان را جمع کنید که نکند یک‌مرتبه متوجه شوید که انجمن حجتیه‌ای‌ها همه چیزتان را نابود کرده‌اند» (صحیفه امام/ج21/ص612)
• مسلماً امام(ره) می‌دانستند که انجمن حجتیه‌، یک سازمان قوی نیست که بتواند همه‌جا را بگیرد، بلکه امام(ره) به عنوان یک طرز تلقی دینی که حکومت اسلامی و اسلام سیاسی را نفی می‌کند، از این عبارت «انجمن حجتیه» استفاده کرده‌اند. جالب این‌جاست که وقتی دقت می‌کنید، رگه‌هایی از آن طرز تفکر حجتیه‌ای را در دولت‌های مختلف می‌توانید بینید. نیازی هم نیست که حتماً آرم انجمن حجتیه داشته باشد.
• ما در درگیری با جبهۀ کفر معمولاً با عزت و افتخار شهید می‌دهیم و کارمان از جهت مشخص بودن مرزها خیلی آسان‌تر است ولی در درگیری با نفاق این‌گونه نخواهد بود و کار سخت است؛ چون جریان نفاق، اهل نیرنگ‌بازی است. مثلاً در تاریخ حیات مظلومانۀ امامان در دورۀ بنی عباس، می‌بینید همان کسانی که عامل شهادت و مظلومیت معصومین(ع) بودند، همان‌ها به دنبال بزرگداشت و تشییع جنازه آنها هم بودند.
• در این میان، اباعبدالله الحسین(ع) توانست جبهۀ نفاق را بشکند. حماسۀ کربلا از جمله به این دلیل یک حماسۀ ماندگار در تاریخ شد، که ماجرا به‌گونه‌ای رقم خورد که آنها نتوانستند بدن امام حسین(ع) را با احترام به خاک بسپارند و اهل‌بیت ایشان را با احترام به مدینه برگردانند(بلکه اسیر کردند و در بیابان‌ها و شهرها چرخانند). اگر این کار را کرده بودند، یقیناً دیگر چیزی از کربلا باقی نمانده بود. آن‌قدر مظلومیت اباعبدالله(ع) شدید شد که دیگر جریان نفاق نتوانست نفاق خودش را بر حماسۀ کربلا مسلط کند و این مظلومیت را بپوشاند.

از این پس جلوه‌های بیشتری از نفاق را خواهیم دید

• جریان نفاق بسیار پیچیده است و جلوه‌های متعدد و متنوعی دارد. در داخل جامعۀ خودمان از ابتدای انقلاب تاکنون جلوه‌های متعدد و متنوعی از نفاق را دیده‌ایم و از این پس هم جلوه‌های بیشتری از آن را خواهیم دید.
• امروز در منطقه می‌بینید که آمریکایی‌ها و اسرائیلیها وقتی نتوانستند با سربازان خودشان در منطقه پیروز شوند، جلوه‌ای از جلوه‌های نفاق را در مقابل مسلمان‌ها عَلَم کردند؛ تکفیریها یکی از همین جلوه‌های نفاق است. البته این جلوه‌ها انواع و اقسام دارند و در همۀ مذاهب اسلامی هم هستند. باید اینها را دید و شناسایی کرد؛ مسألۀ امروز ما این است.

امروز دوران جلوگیری از معنویت‌های کاذب و مذاهب منحرف است

• طبیعتاً بعد از شهادت شهید مفتح، مسألۀ اصلی دانشکدۀ الهیات باید این باشد که پدیده‌ای را که رئیس دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران را به شهادت رسانده، به خوبی بشناسد. آیا امروز جریان فرقان شناسایی و تمام شده و مسأله‌اش حل شده است؟! در حالی که امروز دیدگاه‌های مشابه گروهک فرقان را می‌توان در برخی از جریان‌های فکری و سیاسی پیدا کرد. دانشجویان دانشکدۀ الهیات باید شناسایی انواع نفاق و راهکارهای مقابله با آن را پروژۀ اصلی خود بدانند. آیا شما هنوز می‌خواهید در ایستگاه اثبات خدا برای مردم متوقف شوید؟ امروز مردم دنیا بدون اینکه نیاز به دلیل و برهان چندانی داشته باشند، خودشان به دنبال معنویت هستند. امروز دوران جلوگیری از معنویت‌های کاذب است. دوران جلوگیری از دین‌های دروغین است. دوران جلوگیری از انواع مذاهب منحرف است. اینها باید فهرست بشوند، شما دانشجویان به کمک اساتید باید بیایید و انواع جلوه‌های نفاق را به همه نشان دهید.

شناخت منافقین صدر اسلام به شناسایی منافقین امروز کمک می‌کند/ یکی از منافقینی که باید به خوبی شناخته شوند، ابن‌ملجم مرادی است

• یکی از کارهایی که باید برای شناسایی پدیدۀ نفاق و منافقین زمان خودمان انجام دهیم، بررسی داستان‌‌های مربوط به منافقین صدر اسلام و شناخت کامل آنها است. چون این منافقین در هر زمانی که باشند، بالاخره شباهت‌ها و نقاط اشتراک بسیاری دارند.
• یکی از منافقینی که باید به خوبی شناخته شوند، ابن‌ملجم مرادی است. امیرالمؤمنین(ع) بعد از اینکه به خلافت رسید، برای والی یمن نامه‌ای نوشت و او را در مقام خودش ابقاء فرمود و از او خواست که از مردم بیعت بگیرد و ده نفر از بهترین مؤمنین یمن را انتخاب کند و برای یاری حضرت بفرستد. (و أنْفِذْ إلیَّ‏ مِنْهُم‏ عَشَرَةً یَکُونُونَ منِ عُقلائِهِم وفُصَحائِهِم وَثِقاتِهِم، مِمَّن یکون أشدَّهم عَوْناً مِن أهْلِ الفَهمِ وَالشَّجاعَةِ، عارِفینَ باللَّهِ، عَالِمینَ بأدیَانِهِم، ...؛ مکاتیب الأئمة /1/65)  اهل یمن برای اینکه ده نفر از بهترین‌های خود را انتخاب کنند، ابتدا از بین خودشان صد نفر را انتخاب کردند، و آن صد نفر از بین خودشان هفتاد نفر، و آنها سی نفر، و آن سی نفر هم از بین خودشان ده نفر را انتخاب کردند. که از نظر برخی معتقدین به دموکراسی این بهترین شیوۀ دموکراسی برای انتخاب افراد است. بعد آن ده نفر به محضر امیرالمؤمنین(ع) رفتند. (...فَاخْتَارَ مِنْهُمْ مِائَةً ثُمَّ مِنَ الْمِائَةِ سَبْعِینَ ثُمَّ مِنَ السَّبْعِینَ ثَلَاثِینَ ثُمَّ مِنَ الثَّلَاثِینَ عَشَرَةً فِیهِمْ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُلْجَمٍ الْمُرَادِیُّ لَعَنَهُ اللَّهُ ... ؛ بحارالانوار/ج42/ص260)
• از بین آن ده نفر، یک نفر برخاست و بیانیۀ اظهار ارادت و اعتقاد خودش را نسبت به امیرالمؤمنین(ع) با کلمات و جملات زیبایی، ابراز کرد. حضرت کلام او را تحسین کرد و از او پرسید: جوان، اسم تو چیست؟ گفت: اسم من عبدالرحمان است. حضرت پرسید: فرزند چه کسی هستی؟ گفت: من ابن ملجم مرادی هستم. حضرت وقتی این را شنید، چندبار دستش را روی دست دیگرش زد و با ناراحتی فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون» یعنی برای ابن ملجم ناراحت شد. بعد فرمود: تو همان کسی هستی که مرا خواهد کشت... (فَاسْتَحْسَنَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع کَلَامَهُ مِنْ بَیْنِ الْوَفْدِ فَقَالَ لَهُ مَا اسْمُکَ یَا غُلَامُ قَالَ اسْمِی عَبْدُ الرَّحْمَنِ ... ؛ همان منبع)

باید کرسی ابن‌ملجم‌شناسی در دانشکدۀ الهیات برقرار شود/ جریان پیچیدۀ نفاق باید به‌طور دقیق شناسایی شود

• ببینید؛ در کل عالم هستی فقط یک امیرالمؤمنین(ع) داریم و قاعدتاً شناسایی شخصیت قاتل ایشان، خیلی اهمیت دارد. باید کرسی ابن‌ملجم‌شناسی در این دانشکدۀ الهیات باشد؛ شما باید جریان پیچیدۀ نفاق را به‌طور دقیق شناسایی کنید و به همه یاد بدهید. ابن‌ملجم واقعاً شخصیت پیچیده‌ای دارد، و شناختن نفاق و کفر پنهان او خیلی مهم است. حتی در برخی کتاب‌های تاریخی ذکر شده که ابن ملجم جزء خوارج نهروان نبود و حتی در جنگ نهروان پای رکاب امیرالمؤمنین(ع) با خوارج جنگیده بود. (أَقَامَ ابْنُ مُلْجَمٍ بِالْکُوفَةِ إِلَى أَنْ خَرَجَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِلَى غَزَاةِ النَّهْرَوَانِ فَخَرَجَ ابْنُ مُلْجَمٍ مَعَهُ وَ قَاتَلَ بَیْنَ یَدَیْهِ قِتَالًا شَدِیداً؛ مفتاح‏السعادة،محمد تقی قاینی/7/313-بحارالانوار/42/263) نباید این‌قدر سطحی‌نگر باشیم و بگوییم که یک دختری دل ابن‌ملجم را برده بود و او صرفاً به همین دلیل امیرالمؤمنین(ع) را به شهادت رساند! اصلاً این هوس آن‌قدر ظرفیت ندارد که بخواهد قاتل امیرالمؤمنین(ع) درست کند؛ بالاخره امیرالمؤمنین(ع) دل خیلی از انسان‌های گناهکار را برده است. ضمن اینکه ابن ملجم قبل از مطرح شدن چنین ماجرایی، عهد کرده بود که امیرالمؤمنین(ع) را به قتل برساند.
• انسان وقتی داستان ابن ملجم را می‌شنود، از ایمان خودش می‌ترسد و می‌فهمد که چرا بزرگان ما این‌قدر نگران عاقبت‌به‌خیری خودشان بودند. ایمان مثل قبالۀ عقدنامه یا ملکیت زمین نیست که انسان یک‌بار آن را بگیرد و کنار بگذارد. از بابت آن مطمئن باشد. چون ایمان مستقر و ایمان مستودع داریم. (امیرالمؤمنین(ع): فمِنَ الإیمانِ ما یکونُ ثابتا مُسْتَقِرّا فی القلوبِ، و مِنهُ ما یکونُ عَوارِیَ بَینَ القلوبِ و الصُّدوِر، إلى أجلٍ معلومٍ؛ نهج‌البلاغه/خطبۀ 189)

99 درصد از 1400 سال پس از ظهور اسلام، صرف درگیری با نفاق شده است/ضعف ما در برابر کفار ناشی از نفوذ و قدرت نفاق در جامعۀ اسلامی بوده

• اگر 23 سال زمان بنیان‌گذاری اسلام را که مؤمنین با کفر درگیر بودند را با 1400 سال بعد از آن که جامعۀ اسلامی با نفاق درگیر است را مقایسه کنیم، حدود 1.5 درصد می‌شود. یعنی حدود 99 درصد از 1400 سال بعد از ظهور اسلام، صرف درگیری با نفاق شده است!
• البته ما هنوز هم درگیر با کفر هستیم و در طول تاریخ هم اینچنین رویارویی هایی چه در عرصۀ جنگ نرم و چه در عرصۀ جنگ سخت وجود داشته است، ولی هرگونه ضعف ما در برابر کفار ناشی از نفوذ نفاق و قدرت داشتن انواع منافقان در جامعه اسلامی بوده است.
• آیا می‌شود در برنامه‌ریزی‌های آموزشی پیشنهاد داد که همین مقدار به شناخت نفاق اهتمام بورزند؟ در حالیکه ما بیش از شناخت انواع جریانهای نفاق به بررسی انواع شبهات در راه اثبات صانع و اصل حقانیت دین می‌پردازیم.

 

پیامک خبری/سخنرانی در سالگرد ترور شهید مطهری

1400 سال است که اسلام در جریان درگیری با «نفاق» متوقف شده نه درگیری با کفر/ از این پس جلوه‌های پیچیده‌تر و بیشتری از نفاق را خواهیم دید/ جریان پیچیدۀ نفاق باید به‌طور دقیق شناسایی شود/ مسألۀ اصلی جامعۀ ما و جهان امروز، مسألۀ نفاق است

• به عنوان یک ضرورت راهبردی توسط حجت الاسلام پناهیان مطرح شد(1): امروز بیشتر دوران مواجهه با نفاق است تا کفر/پس از 23سال درگیری با کفر،1400 سال است که اسلام در جریان درگیری با «نفاق» متوقف شده نه درگیری با کفر/ضعف ما در برابر کفار ناشی از نفوذ و قدرت نفاق در جامعۀ اسلامی بوده/ امروز جبهۀ کفر پشت جبهۀ نفاق پنهان شده و مبارزه می‌کند.
• (2) مسألۀ اصلی جامعۀ ما و جهان امروز، مسألۀ نفاق است، اما در شناسایی جبهۀ نفاق ضعیف هستیم/ دانشکده الهیات و حوزه‌ها باید در حال تولید ساز و کارهای برخورد با نفاق باشند، نه برخورد با کفر/عمدۀ آموزش‌ها و تبلیغات دینی ما معطوف به مواجهه با «کفر» و «معصیت» است و مواجهه با «نفاق» مغفول مانده.
• (3) نفاق در قرآن جایگاهی خطرناک‌تر از کفر دارد/ نفاق جلوه های متعددی در جامعۀ ما داشته و از این پس جلوه‌های بیشتر و پیچیده‌تری از آن را خواهیم دید/طبق آخرین فرمایش‌های امام باید مراقب تفکر حجتیه‌ای، یعنی نفی حکومت اسلامی و اسلام سیاسی بود/رگه‌هایی از این طرز تفکر را در دولت‌های مختلف می‌توان دید.

• (4) حضرت امام(ره) در سال‌های آخر عمر شریف‌شان خطاب به اعضای شورای نگهبان فرمودند: «حواستان را جمع کنید که نکند یک‌مرتبه متوجه شوید که انجمن حجتیه‌ای‌ها همه چیزتان را نابود کرده‌اند»/ امام می‌دانستند که انجمن حجتیه‌ سازمانی قوی نیست که بتواند همه‌جا را بگیرد، بلکه به عنوان یک طرز تلقی دینی که حکومت اسلامی و اسلام سیاسی را نفی می‌کند، از عبارت «انجمن حجتیه» استفاده کرده‌اند/ وقتی دقت می‌کنید، رگه‌هایی از آن طرز تفکر حجتیه‌ای را در دولت‌های مختلف می‌توانید بینید. نیازی هم نیست که حتماً آرم انجمن حجتیه داشته باشد.
• (5) حدود 99 درصد ازدوران پس از ظهور اسلام، صرف درگیری با نفاق شده و ضعف جامعۀ اسلامی در برابر کفار همیشه ناشی از نفوذ و قدرت نفاق بوده. آیا می‌شود در برنامه‌ریزی‌های آموزشی پیشنهاد داد که همین مقدار به شناخت نفاق اهتمام بورزند؟ در حالیکه امروز ما بیش از شناخت انواع جریانهای نفاق به بررسی انواع شبهات در راه اثبات صانع و اصل حقانیت دین می‌پردازیم.
• (6) آیا امروز جریان فرقان‌شناسایی تمام شده و مسأله‌اش حل شده است؟! در حالی که امروز دیدگاه‌های مشابه گروهک فرقان را می‌توان در برخی از جریان‌های فکری و سیاسی پیدا کرد. دانشجویان دانشکدۀ الهیات باید شناسایی انواع نفاق و راهکارهای مقابله با آن را پروژۀ اصلی خود بدانند. آیا شما هنوز می‌خواهید در ایستگاه اثبات خدا برای مردم متوقف شوید؟ امروز مردم دنیا بدون اینکه نیاز به دلیل و برهان چندانی داشته باشند، خودشان به دنبال معنویت هستند. امروز دوران جلوگیری از معنویت‌های کاذب و مذاهب منحرف است.
• (7) وقتی آمریکا و اسرائیل نتوانستند با سربازان خودشان در منطقه پیروز شوند، تکفیریها را که جلوه‌ای از جلوه‌های نفاق هستند را مقابل مسلمان‌ها عَلَم کردند. این جلوه‌ها در همۀ مذاهب اسلامی هم هستند. باید اینها را دید و شناسایی کرد؛ مسألۀ امروز ما این است.
• (8) شناخت کامل منافقین صدر اسلام و بررسی داستان‌هایشان به شناسایی پدیدۀ نفاق و منافقین امروز کمک می‌کند. چون منافقین در هر زمانی که باشند، شباهت‌ها و نقاط اشتراک بسیاری دارند/یکی از منافقینی که باید به خوبی شناخته شوند، ابن‌ملجم مرادی است. وقتی در کل عالم هستی یک امیرالمؤمنین(ع) داریم، قاعدتاً شناسایی شخصیت قاتل ایشان، خیلی اهمیت دارد. باید کرسی ابن‌ملجم‌شناسی در دانشکدۀ الهیات باشد؛ شما باید جریان پیچیدۀ نفاق را به‌طور دقیق شناسایی کنید و به همه یاد بدهید. ابن‌ملجم واقعاً شخصیت پیچیده‌ای دارد، و شناختن نفاق و کفر پنهان او خیلی مهم است. در برخی کتاب‌های تاریخی ذکر شده که ابن ملجم جزء خوارج نهروان نبود و حتی در جنگ نهروان پای رکاب امیرالمؤمنین(ع) با خوارج جنگیده بود!

فهرست سلسله سخنرانی هایی که تاکنون در سایت منتشر شده

این فهرست شامل تک جلسه ها نمی شود.

جلساتی که هم گزیده متن دارند و هم صوت دارند:

• تنها مسیر- هیئت هفتگی محبین امیرالمؤمنین(ع) (هنوز ادامه دارد)
• تاریخ تحلیلی اسلام- هیئت هفتگی شهدای گمنام (هنوز ادامه دارد)
• محرم 92 (حسینه آیت الله حق شناس - 12 جلسه | دانشگاه تهران - 8 جلسه | دانشگاه امام صادق(ع) - 11 جلسه | دانشگاه هنر - 10 جلسه)
• برنامه تلویزیونی یاد خدا - 12 جلسه
• رمضان 92 (مسجد امام حسین(ع): - 8 جلسه | مصلای تهران: صوت - متن - 21 جلسه)
• خانواده خوب - دهه دوم محرم92 : صوت - متن - 5 جلسه
• اخلاص، یعنی بی هوا بودن - فاطمیه92: صوت - متن - 3 جلسه
• خدا چگونه انسان را هدایت می کند؟: صوت - متن - 25 جلسه

جلساتی که فقط صوت دارند:

• زندگی برتر: (محرم 92 - شهرک غرب) - 10 جلسه

• شکر، آغازی بر اتمام نعمت: (محرم92 - هیئت نور) - 12 جلسه

• خود نمایی: (صفر92 - مسجد امام صادق(ع)) - 5 جلسه

• چشم انداز دینداری: (محرم 92 - مسجد جامع قلهک) - 4 جلسه

• غربت پیامبر(ص): (ماه صفر92 - حسینیه آیت الله حق شناس(ره)) - 9 جلسه

• کدام اخلاق؟: (ماه صفر92 - مسجد امام حسین(ع)) - 5 جلسه

• مبنای تحول: (فاطمیه92 - قم، حسینیه آیت الله مرعشی نجفی(ره)) - 3 جلسه

• انعطاف پذیری: (فاطمیه92 - دانشگاه امیرکبیر) - 3 جلسه

• نفاق: (شبهای جمعه - هیئت شهدای گمنام) - 24 جلسه

• آخرین سخنان حضرت زهرا(س): (فاطمیه 92 - حسینیه آیت الله حق شناس(ره)) - 5 جلسه

• دین؛ تصریحات و اشارات: (فاطمیه 92 - دانشگاه تهران) - 3 جلسه

• تعیین کننده نبودن قدرت تبلیغاتی برتر: (فاطمیه 92 - هیئت عشاق الائمه(ع)) - 3 جلسه

• دین برای آبادانی دنیا: (فاطمیه 93 - حسینیه آیت الله حق شناس(ره)) - 5 جلسه

• غرض اصلی مقدّرات عالم؛ رشد مؤمنان است: (فاطمیه 93 - قم، هیئت محبین اهل بیت(ع)) - 4 جلسه

• تمام زندگی برای کمال انقطاع است: (فاطمیه 93 - قم، حسینیه آیت الله مرعشی نجفی) - 4 جلسه

• زندگی، ضرورتی برای بندگی: (فاطمیه 93 - دانشگاه امیرکبیر) - 3 جلسه

• خانواده خوب(قسمت دوم): (فاطمیه 93 - بقعه شیخ عبدالله طرشتی) - 3 جلسه

• مدیریت زمان - 9 جلسه

صوت | نفاق

شناسنامه

• زمان: شبهای جمعه از 9 آذرماه سال91 تا 6 تیرماه سال 92
• مکان: تهران - هیئت شهدای گمنام
• تعداد: 24 جلسه
• موضوع سخنرانی: نفاق

معرفی بحث:

نفاق، به عنوان موضوعی که می‌تواند فرادینی هم باشد؛ یکی از عوامل مهم در تهدید ایمان و تضعیف جامعه دینی بوده است. نفاق به دلیل انواع گوناگون و پنهان بودنش، پیچیدگی‌های خاصی را هم به هنگام مبارزه نیاز دارد. البته قبل از آغاز مبارزه نیاز است که با انواع راه‌های شناسی نفاق آشنا شویم. نگاه دین به نفاق، نحوه تأثیر منافقین بر جامعه ایمانی، رابطه منافق با ولایت، مکانیسم پیدایش نفاق، علائم نفاق و .... بخشی از مباحث مهمی را شکل می‌دهد که استاد پناهیان طی 24 جلسه به تبیین آن‌ها پرداخته‌اند.   

فهرست تفضیلی:

جلسه1: امتحان با اولیاء الهی

• امتحان انسان‌ها با اولیاء الهی

• پیچیدگی‌ امتحان شدن با ولی خدا

• مراتب امتحان با اولیاء الهی

• ایمان مستقر و ایمان مستودع به اولیاء

• حفظ ایمان به ولی خدا برای همیشه

• انواع امتحان با اولیاء الهی

• مراحل رشد و ارتقاء در ارتباط با ولی خدا

• روضه اسارت اهل بیت(ع) 

جلسه2: نفاق؛ اهمیت و پیچیدگی‌ها

• ضرورت بحث از نفاق

• نفاق؛ موضوعی فرادینی

• روابط نفاق و کفر

• روند پیچیده‌تر شدن نفاق

• بررسی نفاق با توجه به آیات قرآن

• معنای نفاق

• نفاق اخلاقی

• ظرفیت نفاق

• پیچیدگی مبارزه با نفاق

• نفاق و ولایتمداری

• روضه امام حسین(ع)

جلسه 3: راه‌های شناسایی نفاق

• نفاق در آینه روایات

• سیره مؤمن در ترس از نفاق

• ضرورت تضعیف نفاق

• تضعیف نفاق و مقدمه‌سازی برای ظهور

• پیچیده بودن شناخت منافق و نحوه کار او

• درجه‌بندی نفاق

• نفاق؛ پدیده‌ای با تاریخ طولانی

• قرآن؛ شرحی بر ایمان و نفاق

• اهداف شناسایی نفاق

• راه‌های شناخت نفاق

• ابعاد اجتماعی نفاق

• اشاره به روضه امام سجاد(ع) و تدفین شهدا

جلسه 4: زمینه‌های رشد نفاق در دین

• زمینه‌های رشد نفاق در دین

  • پنهان بودن درجه ایمان

  • پرهیز از سوءظن

  • توصیه به حسن ظن

  • عیب‌پوشی

• فرصت‌هایی برای رشد نفاق

• مظلومیت مؤمنین در مقابل جریان نفاق

• آداب برخورد با نفاق

• روضه امام حسن(ع)

جلسه 5: منافقین و یارگیری از گناهکاران

• علاقه منافقان برای جذب گناهکاران

• دینداری؛ سخت‌گیرانه یا آسان؟

• تسامح و تساهل در دین

• تلاش برای دور کردن گناهکاران از منافقین

• دلسوزی؛ ریشه نهی از منکر

• مهربانی‌ با گناهکاران در سیره خوبان

• ویژگی‌های منافق

• انعطاف پذیری مطلق

• رنگ به رنگ شدن

• سهل‌گیر بر خود

• طعنه به عیب دیگران

• زبان زیبا و قلب سیاه

• اشاره به روضه حضرت علی اصغر(ع) و روضه اربعین و بازگشت حضرت زینب(س) به کربلا

جلسه 6: ولایت گریزی منافق

• رمزآلود و اشاره‌ای بودن برخی از معارف قرآن

• نسبت کلمه متقی با شیعه

• ارتباط مؤمن و متقی با ولایت

• ولایتمداری و معنای تقوی

• تقوای قلب و پاسداشت زحمات ولی خدا

• قرآن؛ مدح اهل بیت و ذم دشمنان اهل بیت(ع)

• ولایت پیامبر(ص) و مخالفت‌ها

• ولایت گریزی منافق

• پیام‌هایی از سوره منافقین

• روضه حضرت زهرا(س)

جلسه 7: عدم انفاق؛ مهمترین ویژگی منافقین

• بررسی صفتی کلیدی در مورد نفاق

• نگاهی دوباره به کار اقتصادی و کسب ثروت

  • بی‌عرضگی و زهدنمایی

  • مؤمن و دنیای آباد

  • مؤمن و کسب و تجارت حلال

  • زشتی‌های زندگی انگل‌وار

  • نقش ویژه مادران در تربیت مالی فرزندان

  • حب مال و حب دنیا

  • فرهنگ جامعه ما در مورد اقتصاد

• عدم انفاق؛ مهمترین ویژگی منافقین

• انفاق به خوبان؛ محل مچ‌گیری از منافقین

• جمعبندی سوره منافقین در مورد انفاق

• ارزش انفاق در راه اهل بیت(ع)

• اشاره به روضه امام حسین(ع)

جلسه 8: مال و ثروت نزد مؤمن و منافق

• همراه بودن عمل دنیوی و زندگی معنوی

• توصیه به خرید و فروش

• جایگاه فعالیت‌های اقتصادی در دین

• آثار فعالیت اقتصادی مؤمنین

  • سلب قدرت از دشمنان دین

  • تأثیر روانی و شخصیتی

  • سلب امور از منافقین

• علاقه مؤمن به علی(ع)

• علاقه منافق به مال و ثروت

جلسه 9: نفاق پنهان

• جهل منافق به نفاق خودش

• چرا ایمان و چرا نفاق؟

• پیچیدگی‌های ایمان و نفاق

• وابستگی ایمان به خوبی‌های واقعی

• وابستگی اخلاق به صفات ژنتیکی

• مؤمن بد اخلاق و منافق خوش اخلاق

• خوش‌اخلاقی منافق و افزایش فتنه‌گری

• علائم نفاق پنهان

• روضه اسارت اهل بیت(ع)

جلسه 10: منافق و جمع اضداد

• جمع اضداد برای اولیاء خدا

• جمع اضداد در منافق

• وجوه مختلف جمع اضداد

• جمع اضداد منفی و مثبت

• مثال‌هایی از جمع اضداد

  • آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی

  • شهید شاطری

• روضه امام حسین(ع) و حضرت علی‌اکبر(ع)

جلسه11: کاهش ایمان؛ خطری همیشگی

• خطر زوال ایمان، خطری همیشگی

• ایمان؛ ناشناخته‌ترین گرایش قلب

• ایمان مستقر و ایمان مستودع

• ترس از عدم عاقبت به خیری؛ ترسی ضروری

• دعا و تضرع برای حفظ و افزایش ایمان

• رو آمدن بدی‌ها و نفاق پنهان در امتحانات

• سیر برطرف شدن عیوب فرد و جامعه

• روضه حضرت معصومه(س) و حضرت زینب(س) 

جلسه 12: مکانیسم پیدایش نفاق

• شناخت ایمان؛ مستلزم شناخت نفاق

• اثر شناخت بدها بر تشخیص دادن خوب‌ها

• مکانیسم پیدایش نفاق

• گناه و عدم اصلاح بدی‌ها

• تأکید بر خوب بودن

•  غره شدن به خوبی‌ها

• تأکید ویژه دین بر اصلاح بدی پنهان

• اهمیت صلح و دوستی بین مؤمنین

جلسه 13: نقش منافق خوش‌زبان در فتنه‌گری

• فلسفه اطاعت از خدا و رسول

  • حیات روح

  • شکوفایی مضاعف

  • نتایج عرفانی اطاعت از خدا و رسول

• فتنه، نتیجه عدم اطاعت از رسول

• مهمترین ابراز فتنه‌گری منافق

• چه کسانی کمر حضرت علی(ع) را شکستند؟

  • فاسق علیم اللسان

  • اهل معنویت ولی بی‌شعور

  • فریب امت با منافق چرب زبان

  • برای دفاع از خود، زبان‌بازی نکنیم

• روضه حضرا زهرا(س)    

جلسه 14:  فاصله گرفتن از نفاق

• جایگاه تقرّب و تبعّد در منظومه معارف دین

• تقرب؛ مفهومی بی‌انتها

• تبعد از بدها و بدی‌ها

• خوب‌تر شدن؛ هدفی متعالی

• دور شدن از بدها؛ ضرورتی برای خوب‌تر شدن

• از منافقین بسیار دور باشیم

• منافق با نماز مشکل دارد

• عشق به نماز؛ راه دور شدن از نفاق

• روضه حضرت زینب(س)

جلسه 15- 92/01/22: شناخت پدیده نفاق

• شناخت ایمان؛ مستلزم شناخت نفاق

• نفاق؛ پدیده‌ای اعتقادی

• خطر مخدوش شدن ایمان

  • پنهان کردن بی‌ایمانی

  • از دست دادن ایمان

• چرا بی‌ایمانی، امری پلید است؟

  • لطافت ایمان

  • قساوت قلب فرد بی‌ایمان

  • دشواری توضیح چیستی ایمان

•   توجه به تاریخ و درک اهمیت تغییر ایمان

• بازی منافق با ایمان مردم

• نقس نفاق در بی‌ایمانی مردم به ولایت

• روضه حضرت زهرا(س)

جلسه 16: نقش ولایت و تقوی در تشخیص خبیث و طیب

• تشخیص، مرحله‌ای از جدا شدن طیب از خبیث

• دشواری‌های تمیز دادن خبیث از طیب

• ایمان به ولایت، راه تشخیص خبیث از طیب

• ضعف ایمان صرف به خدا، برای تشخیص خبیث از طیب

• بی تقوایی؛ عامل ریزش خبیث ها

•  روضه حضرت عباس(ع)

جلسه17: نقش تقوی در تعریف قدرت برای ولی خدا

• رابطه اولیاء خدا با قدرت

• عدم تلاش ولی خدا برای کسب مستقیم قدرت

•  تبیین رابطه قدرت با ولایت

• سیره تاریخی امیرالمومنین(ع) در برخورد با قدرت

•  نقش بصیرت و ایمان مردم در قدرت ولی خدا

• رابطه قدرت و ولی خدا؛ یک بررسی قرآنی

  • تفسیر آیه فاستقم کما امرت

• تقوای ولی خدا در پرهیز از زد و بندهای سیاسی

جلسه 18: امتحان با ولیّ حیّ؛ امتحانی همیشگی

• ترسیم اطاعت از رسول خدا در قرآن

• چگونگی اطاعت از رسول در دوره‌های بعد

• تواضع به ولی خدا؛ فلسفه اطاعت از رسول خدا

• باقی بودن فلسفه اطاعت از رسول در همه دوره‌ها

• امتحان با ولیّ حیّ؛ امتحانی همیشگی

• دشواری‌های امتحان با ولیّ حیّ

• عبادت و ذکر، معیار خوب بودن نیست

• روضه حضرت ام کلثوم و اسارت اهل بیت(ع)

جلسه 19: تأثیر تقوی و شجاعت بر اطاعت از ولی خدا

• ضرورت شناخت نفاق برای شناخت ایمان

• شجاعت؛ نیاز جدی ما در مسایل معنوی

• برخی از آثار سوء ترس

• ترس؛ یکی از مهمترین ابزارهای شیطان

• فراگیری تربیت مبتنی بر ترس در جامعه

• ترس از عذاب؛ ترسی نادر و کمیاب

  • ترس از عذاب؛ مختص دل‌های عاشق است

• زشتی ترس‌های موهوم

• آثار ترس در عرصه های سیاسی

  • مؤمنین ضعیف از کفار می‌ترسند

  • مؤمنین ضعیف؛ زمینه‌ساز نفوذ دشمنان

  • بی‌توفیقی مدیران ولایت‌گریز

جلسه 20: اهمیت شخص ولی در دین خدا

• دقت‌های خدا در برنامه هدایت انسان

  •  آگاهی از سیستم‌های امنیتی دشمن

  • دقت‌های جزیی دشمن در مقابله با ما

• جایگاه ویژه انسان در ساختار دین

• اولیاء خدا و تربیت انسان‌ها

• روش دین در تربیت انسان با ولی

• شخص‌محوری و ولایت‌پذیری

  • عشق به عادل؛ مهمتر از عشق به عدالت

• جایگاه شخص ولی در دین

• برنامه‌ریزی برای افزایش محبت به ولی الله

جلسه 21: شیطان و امنیت کاذب

• نقش منافق در سلطه کفار

  • منافق، مؤمن را از کفار می‌ترساند

  • ترویج عافیت‌طلبی در جامعه

• نقش شیطان در ایجاد آرامش کاذب

  • به تهدیدها فکر کنیم

  • وسوسه‌های شیطان برای غفلت از خطرات

• آسیب‌های ترویج آرامش کاذب در جامعه

  • عملکرد نامناسب رسانه‌ای در مورد دشمن

  • خشن و درنده‌خو شده دشمنان و آرامش کاذب جامعه

  • غیر انقلابی شدن فضای انتخابات

• اقتدار و شهادت؛ عوامل حفظ کشور

  • اقتدار با ترساندن دشمن حاصل می‌شود

• ذکر توکل به خدا؛ تنها راه غلبه بر ترس‌ها

• تأثیر مراقبت از ارزش‌‌ها در حفظ اقتدار

• نقش منافقین در ایجاد امنیت کاذب

جلسه 22: شفاف بودن حق و ابهام نفاق

• آموزش انسان‌ها در رسالت پیامبر اکرم(ص)

  • اختلاف در هدف و روش با کفار

• روش کسب اقتدار در کشور

  • احزاب، عامل اقتدار نیستند

  • تفاوت‌های کسب اقتدار در کشور ما و در غرب

  • تفوات در روش و در اهداف

• ضرورت درک روش‌های متناسب با فرهنگ ما

• شفاف بودن شیوه تبلیغی پیامبر(ص)

• مقابله نفاق با شفافیت

  • ترکیب حق و باطل در روش منافق

  • انواع روش‌های غیر شفاف برای بیان نظرات

جلسه 23: ضرورت دعا و توسل در تمام مسایل

• ضرورت دعا و مناجات در همه مسایل و شرایط

• دعا و ندبه در تاریخ اسلام و ایام دفاع مقدس

• خدمت به نظام با دعا و توسل

• دعا و توسل در عرصه انتخابات

• مناجات شعبانیه؛ دعایی مختصر ولی عمیق

• بررسی فرازهایی از مناجات شعبانیه

• روضه حضرت عباس(ع)

جلسه 24: «نگاه به آسمان» داشته باشم

• معنای خوبِ «سر به هوا بودن»

• امام(ره) نگاهش به آسمان بود!

• معجزۀ تداوم انقلاب پس از شهادت 72 تن

• برکت شهدای هفتم تیر

• باوری که هفتم تیر به مردم داد

• اولین تجمع بزرگ حزب‌اللهی‌ها

• «خسران مبین» یعنی ارتباط ناقص با خدا

• اگر خدا همه‌چیزت نباشد...